بهترین زمان در ١ تا ١/۵ سالگی می باشد تا هم مادر با نکاتی در مورد پیشگیری آشنا شود ( قبل از اینکه زمان از دست برود ) و هم اینکه اولین ملاقات کودک را زمانی انجام دهیم که مشکل دندانی نداشته باشد تا دندان درد او خاطره بدی از اولین دیدار نسازد .

دندانهای شیری معمولا از شش ماهگی شروع به رویش می نمایند و تا سن ۲/۵ سالگی تکمیل می شوند . البته زودتر درآمدن و یا تاخیر در رویش به مدت چند ماه طبیعی است . ولی اگر این تاخیر بیش از ۹ ماه گردد باید به دندانپزشک مراجعه شود .

تعداد دندان های شیری ۲۰ عدد است یعنی کودک در هر فک ۱۰ دندان دارد و این ۱۰ دندان در دو نیمه راست و چپ به صورت قرینه قرار دارد ، اسم این ۵ دندان عبارتند از : دندان پیش میانی که به طور قراردادی با حرف A نشان داده می شود ، دندان پیش طرفی و یا B ، دندان نیش یا C ، دندان آسیای اول یا D ، دندان آسیای دوم یا E .

دندان های آسیای انتهایی که در انتهای ۲ تا ۲/۵ سالگی رویش پیدا می کنند نقش مهمی در جویدن غذا دارند و تا سن ۱۱ تا ۱۲ سالگی در دهان باقی می مانند و قرار نیست به این زودی لق شوند ، فرزند شما که ۴ سال دارد تا ٨ سال دیگر با کمک این دندان ها غذای خود را می جود پس در غیاب آن دندان ها عمل جویدن بخوبی انجام نگرفته و باعث ناراحتی و اختلالات گوارشی می شود . همچنین این دندان ها فضای مورد نیاز برای رویش دندان زیرشان که دائمی هستند را تا ١٢ سالگی حفظ می کنند و هر چه زودتر درمان کردن آنها باعث میشود ما جواب بهتری از درمان بگیریم و بتوانیم خود دندان را حفظ کنیم و از نقش جوندگی آنها هم برخوردار شویم , درصورت دیر درمان شدن آنها چنانکه آلودگی و عفونت به ریشه های دندان آسیب جدی رسانده باشد و نتوانیم دندان را حفظ کنیم باید فضای آنرا با وسیله ای بنام فضا نگهدار حفظ کنیم تا فضای لازم برای رویش دندانهای دائمی در اثر حرکت دندان های پشتی از بین نرود .

بله درمان لازم است و تمام دندان های شیری همانند دندان دائمی دارای ریشه هستند . با پیشرفت پوسیدگی بافت عصب داخل ریشه دچار عفونت میشود که این عفونت بدلیل اینکه بافت دهان پر عروق است میتواند براحتی پراکنده شود و نشستن این کانون عفونی روی دریچه های قلب منجر به ایجاد التهاب باکتریایی دریچه های قلب یا اندوکاردیت باکتریال میشود . بهترین درمان تمیز کردن ریشه از عفونت و پرکردن ریشه با مواد مخصوص و باز سازی تاج از دست رفته درصورت امکان میباشد .دراین موارد کشیدن دندان آخرین راه میباشد و اگر بتوان خود ریشه دندان را حفظ کرد ، رویش دندانهای دائمی زیر آن با نظم بهتری انجام می گیرد و لثه روی دندان دائمی در اثر کشیدن زود هنگام دندان شیری دچار سفتی یا کمبود فضای لازم برای رویش دندان زیرین نمی شود . بازسازی تاج از دست رفته در صورت امکان ، به بالا بردن اعتماد به نفس و تلفظ صحیح حروف و کلمات کمک می کند .

خیر ؛ عصب گیری دندان شیری ارتباطی به دندان دائمی ندارد و کاملاً مجزا هستند چون ریشه های دندان شیری و دائمی کاملاً از هم جدا هستند . درمان ریشه دندان شیری آلوده ، باعث ایجاد محیطی تمیز و عاری از میکروب در زیر ریشه دندانهای شیری ؛ که همان محل قرار گیری دندانهای دائمی می باشد ، می گردد . باقیماندن عفونت در ریشه دندان شیری ، محیطی آلوده در زیر ریشه های دندان شیری ایجاد کرده و آسیب به جوانه دندان های دائمی که در آنجا واقع هستند می زند .

پوسیدگی های زودرس و وسیع که سریع به محض رویش یا اندکی پس از رویش دندانها آغاز میشود و اغلب تمامی دندان ها را درگیر می کند که علت آن خوردن مکرر شیر بویژه شب تا صبح در رختخواب چه از سینه مادر و چه از شیشه شیر و تمیز نشدن دندانها ؛ باقی ماندن لاکتوز شیر به مدت طولانی در کنار دندان میباشد

خیر ؛ قطره آهن فقط ایجاد تغییر رنگ و سیاهی می کند که با پولیش و جرم گیری مخصوص دندان از بین می رود و برای اینکه از تغییر رنگ دوباره آنها جلوگیری کنید ، قطره را در عقب دهان ریخته و پس از آن به کودک آب بدهید بنوشد .

تمیز کردن دندان ها با گاز کوچک مرطوب یا استفاده از مسواک های کوچک انگشتی با آب بعد از شیر دهی . دادن مقداری آب برای خوردن یا جایگزین کردن شیشه آب خالی با شیشه شیر که باعث شستشوی دهان میشود . کم کردن دفعات شیردهی بعد از ١سالگی و قطع شیر شب تا صبح پس از٢سالگی

آشنایی با دندان ۶ سالگی که در انتهای فک رویش می یابد : چون این دندان دائمی ، کرسی اول ، جانشین شیری ندارد ؛ دندانی لق نمی شود تا این دندان رویش یابد ؛ به اشتباه شیری پنداشته شده و چون انتهای فک میباشد مورد کوتاهی قرار گرفته و مراقبت های بهداشتی آن یا در صورت پوسیده شدن ، درمان آن ، به اشتباه مورد سهل انگاری قرار میگیرد و کودک از داشتن مهمترین دندان بزرگسالی محروم می گردد . معاینه دقیق این دندان در ۶-٧ سالگی باعث شناسایی شیارهای عمیق که بستری مناسب برای پوسیدگی ایجاد میکنند می شود و لزوم شیار پوش کردن یا فیشور سیلنت آنها را برای پیشگیری از پوسیدگی در آینده روشن می سازد . شناسایی سریع پوسیدگی در این دندان و درمان ساده پرکردکی از پیچیده شدن درمان در آینده جلوگیری می کند ؛ پیشرفت سریع پوسیدگی به ناحیه ریشه دندان و بسته نشدن انتهای ریشه این دندان تا ١٠-٩ سالگی درمان ریشه این دندان را پیچیده میکند .

مسواک زدن صحیح قبل از خواب ، بعد از صبحانه و بعد از نهار می باشد که هر دفعه ٣-٢ دقیقه باید طول بکشد . که این مهم برای کودکان زیر ۵ سال و تا زمانی که دست ها قدرت کافی پیدا کنند توسط بزرگتر ها انجام می شود . بهترین راه تشویق ایجاد الگوسازی توسط والدین میباشد ، کودکان علاقه به انجام کارهایی دارند که ما بزرگترها انجام میدهیم و اگر ما بتوانیم بصورت غیر مستقیم نمایش شادی از انجام مراقبت های دندانی جلوی او اجرا کنیم ، تصویر خوبی از انجام این مراقبت ها نظیر مسواک زدن در ذهن او ایجاد می کنیم و او را به انجام این مهم تشویق می کنیم . نحوه صحیح مسواک زدن برای کودکان از سمت لثه دندان به سمت لبه تاج دندان می باشد ؛ در فک بالا از بالا به پایین و در فک پایین از پایین به بالا ؛ ابتدا سطح پشتی دندانها سپس سطح روی دندانها و در انتها سطح جونده تمیز می شود . برای تشویق به مسواک زدن صحیح که باید ٢دقیقه به طول انجامد می توان از آهنگی که او دوست دارد استفاده کرد ، به این ترتیب تا پایان آهنگ مراقبت دندانی صورت میگیرد .

می دانیم که منع کامل کودکان از این دسته خوراکی ها امکان پذیر نیست ولی می توان با روش های تشویقی و آموزش غیر مستقیم مانند الگو سازی مصرف خوراکی های مفید نظیر میوه جات و سبزیجات و کاهش مصرف خوراکی های مضر توسط خودتان به این مهم دست یابید . سعی در کاهش تعداد دفعات مصرف میان وعده های مضر بسیار کمک کننده است ؛ مثلاً اگر قرار است ٢ تکه شکلات یا آبنبات بخورد این ٢ تکه در ١ میان وعده مصرف شود چون تکرار مصرف خوراکی های پوسیدگی زا زمینه مساعد تری برای پوسیدگی فراهم میکند تا حجم آن .
بعد از خوردن یک میان وعده مضر نظیر : شیرینی جات ، شکلات ها و آبنبات ها تمام خوراکی های چسبنده شیرین ، آبمیوه های طبیعی و مصنوعی ، نوشیدنی های گاز دار و…. حتماً با دادن یک میان وعده مفید : میوه ها و سبزیجات مثل سیب ، خیار ، هویج ، کرفس و…..و استفاده از اثر شویندگی آنها از باقی ماندن خوراکیهای مضر در سطوح جونده و ایجاد پوسیدگی جلوگیری کرد . حتی الامکان تا زمان مناسب برای مسواک زدن ، بعد از مصرف میان وعده مضر شستشوی دهان با آب انجام گیرد .